Samen met mijn broer Thomas schrijf ik soms een filmbespreking voor onze eigen website filmbespreking.be. Er leek mij geen betere aanleiding om de draad terug op te nemen dan de meest gelauwerde politieke thriller van het moment. House of Cards is een Amerikaanse politieke serie van Netflix, waarin Kevin Spacey zo sterk acteert dat je bijna verslaafd de ene episode na de andere streamt. Op vrijdag 27 februari komt het derde seizoen uit. Die nacht is al geblokkeerd in mijn agenda …
House of Cards gaat over de wilde rit naar de top van een razend ambitieus lid van het Amerikaanse House of Congress, Frank Underwood. Om president te worden van de VS gaat Underwood over lijken, letterlijk.

Chosing money over power
De rode draad doorheen de serie is dat politiek bedreven wordt door mensen. De bewoners van Capitol Hill worden neergezet als mensen met uitzonderlijke talenten, maar met ook even uitzonderlijke gebreken. Frank Underwood is één van die parlementsleden in het House of Congress. En hij wil macht verwerven, zo veel mogelijk macht. Niet om het volk te dienen, ook niet om rijk te worden. Wat hem drijft, is de macht om de macht. ‘Chosing money over power is a mistake almost everyone makes. Money is the big mansion in Saratoga that starts falling apart after ten years. Power is that old stone building that stands for centuries. I cannot respect somebody who does not see that difference.’

Alles begint bij het ronduit cynisch wereldbeeld dat Underwood koestert. ‘I never expected much of the world. It’s ugly. It’s not a fair place.’ Voor hem wordt de democratie gestuurd door machtsspelletjes, en niet door democratische beginselen. ‘A single step away from presidency and not a single vote cast in my favour. Democracy is so overrated’. Voor hem gaat democratie niet om het algemeen belang of morele principes, maar wel over botsende individuele belangen. ‘Harmony is not about what is lasting or permanent. It is about individual voices coming together for just a moment.’

Friends make the worst enemies
Politiek is een harde en eenzame stiel. President Bush zei ooit ‘If you need a friend in politics, buy a dog’. Maar Underwood tilt dit naar nieuwe, ongeziene hoogtes. Goedheid wordt gereduceerd tot zwakheid. ‘When you care too much, it blinds you.’ Empathie wordt niet beschouwd als een kwaliteit, maar als een gebrek. ‘From this moment on you are a rock. You feel nothing and nothing breaks you.’ Vertrouwen is niet gestoeld op gedeelde waarden, maar enkel op gelijklopende belangen. ‘Friends make the worst ennemies.’ En onder collega’s heerst in zijn ogen enkel hypocrisie. ‘Shake with your right hand. But hold a rock in your left.’ Kortom voor Underwood geldt in de politiek enkel de Darwiniaanse wet van de sterkste. ‘For those climbing to the top of the food chain, there can be no mercy. There is only one rule: hunt or be hunted.’
Voor Underwood heiligt het doel alle middelen. Hij is een meester in manipulatie. Maar zijn technieken verdragen het zonlicht niet. Frank heet dan ook niet toevallig Under-wood … ‘The road to power is paved with hypocrisy and casualties.’

President
Underwood stelt zich niet tevreden met een rol als parlementslid, of later zelfs als vice-president. Het is niet omdat je bureau vlak naast die van de president staat, dat je echt macht hebt. ‘Proximity to power deludes some that they wield it.’ Alle middelen worden ingezet – tot en met smeercampagnes – om de president onderuit te halen, en zelf president te worden. ‘I’ve worked too hard to get in reach of the presidency, only to have my hand cut of before I seize it.’
Ook al schopt Underwood het uiteindelijk tot president van de VS, toch is niemand zich zo bewust van de broosheid van een politiek ambt als Underwood zelf. ‘It only takes ten minutes to crush a man’s ambitions’. Of zoals Mark Eyskens ooit zei ‘een politicus is even sterk als een vlieg. Een krant volstaat om ze beide plat te slaan.’

Transparancy is the best desinfectant
Bij elke episode zwelt het knagende gevoel van onrecht aan. De kijker bouwt een echte haat/liefde verhouding op met Underwood. Je ervaart haast een dégout bij het zoveelste manoeuver van Underwood. Maar tegelijkertijd wil je niet dat het meeslepende verhaal al tot een einde komt. Het nieuwe seizoen zou wel eens het moment kunnen zijn waarop Underwood zelf het slachtoffer wordt van zijn eigen cynisme. ‘No matter how deep you burry the past, it will always come back’, stelt de journalist die zijn web aan intriges beetje bij beetje ontrafelt. Transparancy is the best desinfectant. Dat is nog altijd de essentie van een democratische rechtstaat.

House of Cards is een ‘must see’ voor al wie interesse heeft in politieke tactiek. Het is een harde les in hoe politiek niet hoort te verlopen. House of Cards is dan ook een striemende aanklacht tegen de gevaren van het verzamelen van al te veel macht in de handen van één man. Hoe briljant sommige politici ook zijn, het zijn ook maar mensen. En waar mensen zijn, wordt er ‘ge-mens-d’. Daarom hoort de macht verdeeld te zijn, opdat politici elkaar permanent zouden controleren en in evenwicht houden. Dat is de enige duurzame wijze om het broze ‘kaartenhuis’ van de democratie overeind te houden …

Peter Van Rompuy
______________
Oneliners
Zoals dat van politici verwacht kan worden is Underwood een meester in oneliners. Zijn politieke arsenaal leest dan ook als de handleiding van de Chinese militaire strateeg Sun Tzu:
• Over een uitputtingsslag: ‘Sleep, like death, puts even the most powerful men on their backs.’
• Over overtuigingskracht: ‘The only thing that gives me more pleasure than convincing somebody to do what I want is failing to persuade them on purpose. It’s like a ‘do not enter’ sign. It begs you to enter.’
• Over misleiding: ‘He is in the darkness now. And I am his only beacon of light. Let’s guide him to the rocks now.’
• Over overmacht: ‘That’s how you devour a whale. One bite at a time.’
• …