De geschiedenis herhaalt zichzelf nooit, maar ze stottert wel. Het verleden kan ons wel degelijk iets leren over de toekomst. Het ‘America First’ van Trump doet denken aan ‘La France d’abord’ van Louis XIV uit de zeventiende eeuw. De toenmalige minister van financiën Colbert voerde toen een economische politiek genaamd het ‘mercantilisme’. Concreet voerde Colbert hoge importtarieven in om de Franse industrie te beschermen. De basisidee was dat handel een ‘zero sum game’ was waarbij een goed dat geïmporteerd werd noodzakelijk ten koste ging van de eigen productie. Men ging volledig voorbij aan de economische realiteit dat handel alle landen ten goede kan komen dankzij specialisatie.
L’état, c’est moi
Het was ook een periode van enorme concentratie van macht in en rond Versailles. Alles draaide rond de ‘Zonnekoning’. L’état, c’est moi! Het doet denken aan het komen en gaan in het vakantieoord Mar-a-Lago om in de gunst te komen van Trump.
Op korte termijn was het mercantilisme succesvol om de staatskas van Louis XIV te spijzen (en zijn feesten te betalen). Maar op lange termijn betekende het de economische teloorgang van Frankrijk. Het werd in die periode definitief voorbijgestoken door de vrijhandelsnatie bij uitstek, het Verenigd Koninkrijk. De Britse econoom Adam Smith zou later de tegenhanger worden van Colbert met zijn boek ‘The Wealth of Nations’ over de ‘onzichtbare hand’ van de vrije markt.
Gevolgen van Amerikaanse importtarieven
Het mercantilisme bleef evenwel gedurende meer dan een eeuw de dominante economische politiek in Frankrijk. Het toont aan dat eenmaal importtarieven worden ingevoerd, het bijzonder lang kan duren vooraleer ze terug dalen! De importtarieven die door Trump al werden ingevoerd in zijn eerste termijn werden amper of niet teruggeschroefd door Biden. Indien Trump doorzet met zijn dreigementen om een handelsoorlog op gang te brengen dan zullen de gevolgen veel langer duren dan zijn ambtstermijn van vier jaar. Ook de Amerikanen zelf zullen de impact voelen, op korte termijn zal de inflatie er al terug aanwakkeren en de rente stijgen.
We staan voor een fundamentele herschikking van de wereldeconomie. De gevolgen op een kleine, open economie als Vlaanderen met sterke linken met de VS en Duitsland kunnen groot zijn. Enkel de EU kan genoeg gewicht in de schaal werpen om de gevolgen in te dijken, maar dan zal er veel moeten veranderen in Europa en zullen de lidstaten aan eenzelfde zeel moeten trekken. Dat zal buitengewoon politiek leiderschap vergen in Brussel en in de Europese hoofdsteden. Fasten your seatbelts!