The Great Retreat – Nu er een voorlopige deal gesloten werd tussen de VS en China, gaan de financiële markten ervan uit dat de vrijhandel gered is. Back to normal. Dat is een vergissing.
De stille ommekeer: van vrijhandel naar zelfbehoud
Doorheen de wilde slingerbewegingen van de voorbije maanden tekent zich een duidelijke lijn af: de VS trekt zich terug uit de wereldorde en plooit steeds meer terug op zichzelf. The Great Retreat. Een belangrijk deel van de Amerikaanse samenleving heeft zijn buik vol van de excessen van de globalisering. De handelsoorlog met China is daarvan slechts een symptoom.
De omslag die zich nu in de VS voltrekt, gaat over het principieel terugdraaien van de globalisering en het herwinnen van de eigenwaarde die verloren is gegaan door het verdwijnen van fabrieksjobs. Het is een cultureel verzet tegen het betekenisloos consumentisme dat de Amerikanen daarvoor in de plaats hebben gekregen. Wat is de waarde van keuzevrijheid uit duizenden apps op je iPhone als je het gevoel hebt de controle kwijt te zijn over de loop van je leven? Trump vertolkte recent nog deze veranderde tijdsgeest toen hij zei, “They don’t need 30 dolls. They can have three.” Als de poppen maar in Amerika gemaakt worden, dan mogen ze zelfs wat duurder uitvallen.
Alle pijlers van de economische groei van de voorbije decennia liggen in de VS nu onder vuur: de vrijhandel, de wetenschappers aan topuniversiteiten, de rechterlijke orde die voor rechtszekerheid zorgt. Om een nieuwe culturele orde mogelijk te maken, is de New Right overtuigd dat eerst de bestaande economische orde afgebroken moet worden. Trouwens, ook ter linkerzijde vertolkt Bernie Sanders een soortgelijk pleidooi: ‘you don’t need a choice of 23 underarm spray’s’. De brede culturele omslag die zich nu voltrekt in de VS wil ’terug naar de traditionele samenleving uit de jaren 50′, stelt de Amerikaanse columnist David French.
Cultuur als motor van economische verandering
De America First politiek van Trump is de politieke expressie van een tektonische verschuiving in de Amerikaanse samenleving, en niet omgekeerd. De terugtrekking van de VS uit de wereld overstijgt Trump en zal daarom ook langer duren dan zijn ambtstermijn. De enige manier waarop de Democraten hierop een antwoord kunnen vinden, is door met een nieuw verhaal te komen dat het verlangen naar hechte sociale relaties en de herwaardering van het lokale en alledaagse leven succesvol weet te combineren met welvaart, rechtsstaat en democratie.
Ook al zullen de financiële markten Trump dwingen om de scherpste kanten van zijn politiek af te vijlen, toch zal zijn koers niet meer fundamenteel veranderen. De VS zal de komende jaren steeds verder terugplooien op zichzelf. Tijdens de Great Recession bepaalden economische schokken nog de politieke veranderingen. Tijdens deze ‘Great Retreat’ verloopt het net omgekeerd, de culturele en poltieke verschuivingen veroorzaken economische schokken. Keep your seatbelts fastened.