Het thema van de verkiezingen in 2019 was nog migratie. Maar de recente inflatieschok heeft ‘koopkracht’ doen uitgroeien tot bezorgdheid nummer 1 voor veel Vlamingen. De volgende verkiezingen zouden wel eens bepaald kunnen worden door de prijsstijgingen én zich vermengen met het klimaatdebat. Er groeit in de samenleving een ‘groene scheidingslijn’, meer bepaald tussen de groep die gelooft dat de klimaatomslag voor hen vooruitgang betekent en de groep die vreest hierdoor uit de boot te vallen. Door de inflatie is die laatste groep snel aan het groeien, en omvat ook gezinnen uit de middenklasse. Ook de Europese Green Deal wordt zo mee inzet van de verkiezingen. Dat geldt des te meer voor ons land, waar de Vlaams, federale en Europese verkiezingen op dezelfde dag plaatsvinden.

De prijsstijgingen laten zich het scherpst voelen voor essentiële goederen zoals de energiefactuur, de winkelkar, voeding en de spaarrente. Ook de klassieke symbolen van welvaart voor de Vlaamse middenklasse – een eigen woning en wagen – komen onder druk. De hypotheekrente is in amper één jaar tijd verdrievoudigd. Maar ook wie reeds eigenaar is van een woning is door de stijgende energieprijzen aan het rekenen gegaan: wat kost een geïsoleerd dak? Hoeveel betaal ik voor een warmtepomp met zonnepanelen? Ook de aankoopprijs van een nieuwe elektrische wagen ligt heel wat hoger dan die van een klassieke bezine-wagen (ook al is elektrisch rijden in gebruik goedkoper).

Inflatie heeft de kracht om diepgaande economische, sociale en dus ook politieke verschuivingen in gang te zetten. In Duitsland zijn de Groenen in amper een half jaar tijd in de peilingen weggezakt van 25% naar 15%. De oorzaak? Het verbod op het installeren van huisverwarming op gas en het sluiten van de kerncentrales. Een meerderheid van de Duitsers is tegen elk van beide maatregelen. Intussen is het extreem-rechtse AfD in de peilingen opgeklommen tot de tweede partij!

De recente oproep van Macron tot een ‘klimaatpauze’ was dan ook geen roep om de strijd klimaatopwarming te staken, maar wel om een halt toe te roepen aan de prijsstijgingen die de koopkracht van de middenklasse en de concurrentiepositie van de Europese industrie ondergraven. Macron’s uitspraak kwam er na de publicatie van een rapport van de Franse economist Pisani over de financiële gevolgen van de klimaattransitie. Journalist Rik Van Cauwelaert vatte de conclusies van dit rapport recent nog samen: “Voor de lage middenklasse komt het neer op 82% van het jaarinkomen. Forse steunmaatregelen zullen nodig zijn om sociale onrust te voorkomen. En het geleidelijk wegvallen van belastingen op fossiele brandstoffen nopen tot het vinden van nieuwe financieringsbronnen.”

Want wie zal de klimaatomslag betalen? Dat is de politieke vraag bij uitstek. De ‘gele hesjes’ toonden al eerder tot welke sociale onrust de kostprijs van klimaatmaatregelen aanleiding kan geven. Om te voorkomen dat er nieuwe ongelijkheden ontstaan, zullen er dus forse steunmaatregelen nodig zijn. Toch moet de klimaattransitie onverwijld doorgevoerd worden, de opwarming van de aarde houdt immers geen rekening met een politieke ‘klimaatpauze’. Wel moet er een ‘inflatie-pauze’ komen voor de middenklasse, zoniet zullen extreme partijen verder electoraal garen spinnen bij de ‘ongemakkelijke waarheid’ over de kostprijs van de transitie naar een groene economie. In Vlaanderen tekent zich in de laatste peiling een lichte daling af voor VB, maar een evenredige stijging voor PVDA …

Als CD&V hebben we enkele maanden geleden ons plan voorgesteld om de omslag te maken naar een groene economie. Daarbij zetten we in op 1/ de verlenging van minstens twee kerncentrales, 2/ de opbrengsten van de Europese koolstoftaks moeten vooral gaan naar gezinnen (warmtepompen, dakisolatie, zonnepanelen; …) en 3/ forse investeringen in windenergie op zee (waarin Vlaanderen al wereldleider met relatief weinig overheidssubsidie).

Op middellange termijn betekent hernieuwbare energie ook goedkopere energie, maar de komende tien jaar zijn nog kolossale investeringen nodig. Om deze miljarden aan investeringen te financieren, pleit CD&V voor het openstellen van het kapitaal van de netwerkmaatschappijen voor alle Vlamingen zodat ook zij kunnen delen in de opbrengsten van hernieuwbare energie. Tot slot mogen nieuwe Europese milieuregels (natuurherstel) niet doorslaan en de bouw van nieuwe infrastructuur of de concurrentiepositie van onze Europese industrie ondergraven.

CD&V positioneert zich in het klimaatdebat als ‘verstandig duurzaam’. De omslag naar een groene economie moet onverminderd doorgaan, maar de betaalbaarheid ervan staat centraal in de maatregelen die we nemen. Als CD&V verzetten we ons tegen het groen-linkse dogma dat enkel ‘ontgroeien’ het klimaat kan redden. Maar we waarschuwen evenzeer voor de ‘klimaattwijfelaars’ op rechts, hetgeen de kosten voor klimaatadaptatie enkel verder doet oplopen. Inflatie en klimaat – ‘greenflation’ – zouden wel eens dé thema’s kunnen worden voor de volgende verkiezingen in 2024 …