Ik trap een open deur in wanneer ik zeg dat 2008 een turbulent jaar was. Wie had ooit gedacht dat Flor Koninckx dronken achter het stuur betrapt zou worden? Wie had ooit gedacht dat talloze Belgen hun geld zouden weghalen bij de grootste bank van het land om het opnieuw in hun kous, matras of koekendoos te stoppen? Wie had ooit gedacht dat in één jaar tijd drie verschillende premiers de eed zouden afleggen? Ik niet. Niemand. En toch gebeurde het allemaal tegelijkertijd in dat waanzinnige jaar 2008.

2008 was een jaar van crisis. Op zulke ogenblikken moeten we ons echter vooral hoeden voor de slechtst denkbare raadgever: de emotionaliteit van het moment. Laten we daarom de recente gebeurtenissen even in een breder tijdskader plaatsen. Ik zocht naar een periode waarin het nog slechter ging dan vandaag, en ik heb die nog gevonden ook! In 1985 bedroeg het jaarlijks overheidstekort bedroeg 13%, voor 2009 voorziet men 3%. Eind jaren ’70, begin jaren ’80 piekte de rente op 14%, vandaag bedraagt ze 2%. De Belgische frank was toen in vrije val. De euro is vandaag ‘solid as a rock’. De huidige situatie op economische vlak is dus weliswaar bijzonder ernstig, maar zeker niet hopeloos. Dit is geen tijd voor uitslaande paniek, maar wel een voor dringende actie.

De vraag is dan natuurlijk, welke actie? Welnu, de recente veranderingen ontvouwden zich zo snel, zo onverwacht, en op zo’n grote schaal, dat alle beleidsplannen van een jaar geleden vandaag al totaal voorbijgestreefd zijn. Dat geldt niet alleen voor de plannen van partijen en regeringen, maar ook voor die van bedrijven en gezinnen. Wie vandaag halsstarrig vasthoudt aan de oplossingen van gisteren, bereidt de toekomst niet voor, maar belast ze.

Beste vrienden,

Het afgelopen jaar zijn veel zekerheden weggevallen. Twee zekerheden staat echter wel nog overeind.

Een eerste zekerheid is dat in de politiek nog nooit een probleem werd opgelost door zo luid mogelijk te schelden. De bevolking zit vandaag echt niet te wachten op de zoveelste onheilsprofeet.

Een tweede zekerheid is dat er voor elk groot en complex probleem een oplossing bestaat die duidelijk, eenvoudig, simpel en vooral heel fout is. De burger gelooft niet dat deze economische en politieke impasse met een of ander wondermiddel in een simpele vingerknip kan worden opgelost. Vertrouwen vertrekt te paard, maar keert slechts te voet – stap voor stap – terug.

Waar de mensen wel in willen geloven is een politiek die de problemen niet opsomt, maar ze wil aanpakken. Een politiek die niet vertelt wat iedereen wil horen, maar wat ze moeten weten; Een politiek die zijn verantwoordelijkheid niet schuwt, maar ze opneemt, ook en vooral wanneer het moeilijk gaat.

Dit is een tijd waarin mensen verwachten dat iedereen zijn verantwoordelijkheid opneemt. Nochtans pleiten sommigen luidop voor vervroegde verkiezingen. Ik ben opnieuw in het verleden gedoken om na te gaan waar vervroegde verkiezingen in tijden van crisis toe kunnen leiden. Wel, ik kwam tot de vaststelling dat tussen 1971 en 1981, in slechts 10 jaar tijd, er 5 maal federale verkiezingen plaatsvonden. En dat tijdens de laatste vier jaar van deze periode maar liefst 7 regeringen elkaar opvolgden. Aan het einde van die periode, in 1981, kreeg de CVP het grootste pak slaag uit haar geschiedenis: -11 procent. Van 43 naar 32 procent. En dat was eigenlijk niet het ergste. Bovenal luidde de politieke turbulentie van die jaren het begin in van een ontsporing van de overheidsfinanciën. Een generatie lang hebben we moeten zwoegen om die last terug te dringen.

Vandaag zouden vervroegde federale verkiezingen daarenboven uitmonden in een totale versplintering van het politieke landschap, en – aangezien BHV nog niet gesplitst is – ook nog in een sfeer van ongrondwettelijkheid.

Bij vervroegde verkiezingen zijn er dus alleen maar verliezers. Aan de andere kant kunnen we ons de vraag stellen, waarom zouden we doorgaan nu de kaarten op zo vele vlakken zo ontzettend moeilijk liggen? Zijn andere partijen misschien meer geschikt om het land door deze crisis te loodsen?

Ik meen van niet. Verantwoordelijkheid nemen is altijd een van de kernwaarden van de christendemocratie geweest, zowel op politiek, economisch, communautair als maatschappelijk vlak.

Verantwoordelijkheid opnemen in goede tijden kan iedereen. En ik wil gerust toegeven dat in goede tijden andere partijen geschikter zijn dan wij om met veel show het geld uit te geven. Maar wat echt telt, is hoe een partij reageert wanneer het moeilijk wordt. Je moet een leeuw bij de staart nemen om zijn ware aard te leren kennen. Moeilijke momenten zijn eigenlijk ook een unieke kans om te tonen wie we echt zijn, waarvoor we echt staan. Een kans om boven ons zelf uit te stijgen. De voormalige Britse eerste minister Winston Churchill verwoordde die houding nog het best, namelijk ‘When you’re going through hell. Keep going.’ In moeilijke tijden, mag je vooral niet opgeven, maar moet je blijven geloven in je overtuigingen en principes.

Maar als we blijven doorgaan, dan moet het natuurlijk wel de bedoeling zijn om van ‘hel’ naar ‘hoop’ te wandelen. De vraag is opnieuw, hoe geraken we daar?

Beste vrienden,

Crisis was hét woord van 2008. Welnu, ik heb mij laten wijsmaken dat het woord crisis in het Chinees wordt geschreven met twee penseelstreken. De eerste staat voor ‘gevaar’ en de tweede voor ‘uitdaging’.

2008 staat dan ook symbool voor enkele onverwachte successen. Wie had 10 jaar geleden gedacht dat een zwarte verkozen zou worden tot president van de Verenigde Staten, met een overweldigende meerderheid? Niemand. Wie had 10 jaar geleden gedacht dat tienkampster Tia Hellebaut goud zou halen op de Olympische Spelen in het hoogspringen? Zeer weinigen.

Ik stelde mij de vraag wat de bron, de kern van hun succes is? Wel, volgens mij schuilt dit evenzeer in hun talent als in hun een doorzettingsvermogen en hun innerlijke kracht.

Wel, het is net de christendemocratie die bij uitstek ook belang hecht aan de stille, innerlijke kracht van mensen. Het is altijd al onze overtuiging geweest dat de economie meer is dan veel of weinig belastingen, dat de sociale zekerheid meer is dan hoge of lage uitkeringen. Als christendemocraten hebben wij altijd ook aandacht voor wat niet uit te drukken valt in euro’s. Wij zijn de eerste bepleiters van het belang van een gezonde arbeidsethos, van verantwoordelijkheidszin, van spaarzaamheid, van een blik op de lange termijn, van solidariteit, van rechten en plichten en van vertrouwen tussen mensen, gemeenschappen en instellingen.

Wel, de economische crisis ontspoorde vorig jaar helemaal op het ogenblik dat iets verloren ging wat niet in kredieten valt uit te drukken, namelijk vertrouwen. We hebben niet alleen nood aan een financiële injectie, maar ook aan een injectie aan mentale veerkracht, verantwoordelijkheidszin en vertrouwen.

Deze revival van onze christendemocratische waarden, staat in schril met wat andere partijen te bieden hebben. De liberalen worstelen vandaag met de gebreken van de vrije markt. De socialisten zijn meer bezig met hun eigen problemen dan met de problemen ‘van de mensen’. En de groenen blinken weer uit als de meest wereldvreemde partij op de blauwe planeet met hun voorstel tot de invoering van de 32-uren week, een welgemikt nekschot voor onze economie.

Het veld ligt dus helemaal open voor een christendemocratisch herstelplan met een evenwicht tussen het stimuleren van de economie en het vrijwaren van de overheidsfinanciën, met een evenwicht tussen overheidscontrole en vrijheid voor ondernemerszin.

Zo kan de huidige economische malaise ook een unieke kans inhouden voor onze partij.

Beste vrienden,

Een van mijn motto’s in de politiek pikte ik op toen ik nog in Zuid-Afrika studeerde. Het is een Afrikaans gezegde: ‘When you pray, move your feet’. Wanneer je echt in iets gelooft, echt van iets echt overtuigd bent, schiet dan ook in actie.

Wel, we hebben geen tijd meer te verliezen om in actie te schieten. De vergrijzing, het klimaat en de economie wachten immers niet op de politiek. En de beslissingen die we de komende weken, maanden en jaren moeten nemen, zullen een bepalende invloed hebben op de toekomst van een hele generatie.

Welnu, dit is net een periode waarin de meerwaarde van jongeren in de politiek het grootst kan zijn.

Jongeren staan immers vrij. En net dankzij deze vrijheid zijn wij perfect geplaatst om oude, voorbijgestreefde taboes te slopen en nieuwe deuren wijd open te gooien.

Jongeren richten zich ook steeds op de toekomst. De iets minder jonge politici worden vaak gedwongen om niet verder te kijken dan de volgende verkiezingen. Wanneer ze toch voorbij de volgende verkiezing kijken, worden ze al ‘staatsman’ genoemd. Maar dan mogen ze veelal niet meer deelnemen aan die verkiezing. Jongeren kijken van nature altijd minstens twee verkiezingen ver. Een jeugdige kijk op de lange termijn, dát is wat we vandaag nodig hebben om nieuwe fundamenten te leggen voor onze economie en sociale zekerheid. Onze oude christendemocratische waarden en principes moeten we een nieuwe invulling geven, aangepast aan de uitdagingen van nieuwe tijden.

Beste vrienden,

Maar wat betekenen wilskracht, verantwoordelijkheid en jeugdige creativiteit zonder geduld? Niets. We moeten ten volle beseffen dat we vandaag niet door een politieke, economische en ecologische storm varen, maar door een klimaatsverandering. Dit vereist een aanpak op de lange termijn. Het herstel van het vertrouwen is immers een werk van lange adem.

Sta mij toe nog een laatste maal terug te keren in de tijd. Na de politieke en economische turbulentie van de jaren ’70 moest in 1981 een nieuwe coalitie onder leiding van de christendemocraten het land opnieuw op de sporen krijgen. Ik heb er een boekje van Hugo Deridder bij gehaald ‘Vijftig jaar Stemmingmakerij’. Daarin staat over deze periode te lezen: “De begrippen ‘inlevering, matiging en indexsprong’ begonnen tot het dagelijkse taalgebruik van de kiezer te behoren.” Daarnaast zorgde Happart voor de obligate communautaire spanningen. De kruisraketten werden geplaatst, ondanks zowat de grootste betogingen die Brussel in de naoorlogse periode gezien had. En toch, wie won in 1985 – tegen alle verwachtingen in – de verkiezingen? De tsjeven. En wie waren volgens Marc Eyskens de verliezers van die avond? De opiniepeilers. Op termijn worden geduld en doorzettingsvermogen ook electoraal beloond. Wie overtuigt is dat hij in de juiste richting loopt, moet dus vooral blijven lopen, dwars doorheen barre tijden, zoals die waar wij vandaag voor staan.

Beste vrienden,

De verdiensten uit het verleden geven nooit een eeuwige garantie op succes in de toekomst. Elke dag moeten we opnieuw bewijzen dat we het vertrouwen van de burger waard zijn. Dat geldt voor elk van ons, en dit op alle vlakken. We mogen niet de vergissing maken alleen te rekenen op onze politieke leiders om aan de toekomst te bouwen. Dat moeten we in de eerste plaats ook zelf doen, in ons gezin, in onze vriendenkring, in onze gemeente, in onze eigen leefwereld. Het belangrijkste wat wij allen – elk op onze eigen manier – nu kunnen doen, is naar anderen toe hoop uitstralen. We moeten uitstralen dat we meer dan ooit in de veerkracht van onze overtuiging blijven geloven.

Dat we weten dat geduld soms bitter kan zijn, maar zijn vruchten zoet.

Dat we maar één zaak moeten wantrouwen, en dat is het wantrouwen zelf.

Dat we onze verantwoordelijkheid niet zullen schuwen, maar ze met overtuiging opnemen.

Wel, zo lang geloof ik dat wij samen elke crisis zullen overwinnen.

Zo lang geloof ik dat wij samen op 7 juni voor dé verrassing van de verkiezingen zullen zorgen.

Zo lang geloof ik dat CD&V het vertrouwen van de kiezer zal blijven genieten.

Het enige wat daar voor nodig is overtuiging, wilskracht, geduld en vertrouwen.

Beste vrienden,

Dat is ook wat ik u – en al wie u dierbaar is – wil wensen voor het nieuwe jaar. Een jaar vol overtuiging, wilskracht, geduld en vertrouwen in elkaar.

Een heel gelukkig 2009.

Ik dank u.